Laken | Voeding

Voeding, enkel slaap is een nog banaler thema waarschijnlijk. We kunnen niet zonder en de Lakenaars zijn daar geen uitzondering op. Maar wat hebben wij anders dan de anderen gepresteerd op dit vlak? Toch het een en ander zo blijkt.

 

Zoals de Lakense taart. Naar verluidt was dat de ene helft met rijst en de andere helft met fruit. Alleen heeft geen kat het recept ooit teruggevonden, maar hier en daar liggen ze nog in de etalages van patissiers met een visueel geheugen. Meestal rijst met pruimen, maar 100% zeker zijn we daar niet van. À propos: de kleuren van Laken zijn wit en blauw. We hebben in Laca Tijdingen[1] de voorbije jaren verschillende generaties patissiers geschetst, met hun werklieden, die dikwijls inwoonden, met alle ‘familiaire’ gevolgen van dien. Ik zeg u: ook de liefde van de vrouw gaat door de maag. Maar alleen al het loutere aantal is een indicatie van de bevolkingsexplosie van Laken tussen 1833 (0), dan 1851 (4 bakkers) en 1940 (13 bakkers, 20 patissiers, 5 biscuiteries en 3 chocolatiers die allen dus ook brood bakten).

[1] De inhoudstafels van Laca Tijdingen sinds 1989 zijn te raadplegen op www.Laca.be/publicaties

 

De chocolaterie van het echtpaar Meyers-Henneau (1882) groeide uit tot een industrieel complex waar tot na WOII meer dan 200 arbeiders werkten. Deze van de gebroeders Derbaix in hetzelfde tijdvak in de Molenbeekstraat stelde er 198 te werk.

 

Bij de essentiële ingrediënten voor brood en ander gebak vinden we vanzelfsprekend meel. Na de teloorgang van de vele wind- en watermolens werd dit gefabriceerd in de maalderij in de Disselstraat. Vanillesuiker en dergelijke werden aangeleverd door de Puratosfabriek in de Fransman- en Steylsstraat. De confituur kwam vanzelfsprekend van bij Materne, nu Nekkersdal. En de melk? Die komt meestal van koeien zoals deze van de familie van Jean Moens die in de jaren 1950 nog graasden langs de Houba-De Strooperlaan en verwerkt werd in Nutricia (1899- 1963) of Hollandia (1910-49). Die enorme fabrieken situeerden zich in de Gas- en de E. Tollenaerestraat. Maar ook geiten- en schapenmelk was meer gegeerd dan vandaag de dag. Dat heeft onder andere geleid naar het aparte ras van het Lakense schaap. Het ras zou rond 1890 zijn gecreëerd door herder Jansens, de toenmalige herder van de kudde van het Kasteel van Laken, ook voor zijn vlees en wol. Op dezelfde plek zou ook de Lakense herdershond zijn ontstaan.

Daar vond men nog vroeger de boomgaarden Van Volxem, met hoogstammige perelaars, appelaars, kriekelaars in vele variëteiten, idem later in de Koninklijke boomgaard, nu Sobieskipark, en hoger op Verregat en Ossegem.

Melkboerin op de Heizel, met een kar getrokken door een hond, 1892-1900 © Archief van de Stad Brussel

In oorlogstijden was voedzaam voedsel echt problematisch want den Duits liet niet toe dat er (zwart) voedsel geïmporteerd werd. De volkstuiniers van ‘Onze vrije uren’ en de ‘Liga van het hoekje grond’ wisten evenwel hoe groenten te verbouwen en gingen met de zegen van de bezetter aan de slag in onze parken, hun moestuinen werden dag en nacht bewaakt.

Wat sommigen verbazen mag: ook vandaag worden er in Laken nog groenten geteeld, en ik heb het niet over de hobbytuinier. In de spoorbedding van de nooit afgewerkte elektrische lijn naar onder het paleis vind je een waterkerskwekerij, vandaag uitgebaat in sociaaleconomisch model.

Er is het jaarlijkse voedingssalon, maar Laken is vandaag vooral bekend dankzij het Europees Centrum voor de Invoer van Groenten en Fruit en daar vlak naast zijn vroegmarkt, MaBru. Op haar website lees je dat ze sinds 1973 aan de Werkhuizenkaai te vinden is. In haar hallen bieden meer dan 100 handelaars een complete waaier van producten aan: fruit, groenten, primeurs, vlees, vleeswaren, wild en gevogelte, vis en schaaldieren, kaas en andere zuivelproducten, wijn en andere dranken. Dit zeer ruime assortiment is vooral bestemd voor handelaars, maar ook traiteurs en meester-koks, waaronder enkele van de meest gerenommeerde van het land. Dat proef je. Voorganger op maan- woens- en vrijdagen op de ‘voorplaats’ van het Willemsplein ontstond op 1 januari 1914.

 

Soepbereiding. Voedingscomité, 1915 © Pierre Schacht

Niet ver daar vandaan vinden we vandaag in BYRHH kleinschaliger nieuwe initiatieven, meestal met een bio-label. Daar ook een micro brouwerij La Source die het rijke brouwersverleden van Laken reminisceert, net zoals En Stoemelings in Greenbizz en Zinnebier in Tour&Tassis. De best bekende waren RoyaLaeken en Caulier. Hun laatste Lakense vestiging was een enorm modernistisch complex in de nu verdwenen Herrystraat in de Noordwijk.

Na de maaltijd past een lokaal likeurtje, bvb deze van de gebroeders Favresse, op de Antwerpse steenweg, opvolgers van Ch. Herry voormalig burgemeester. Eén hiaat dus in deze fiche: we hebben dan wel een Wijngaardenstraat maar hoe lekker de wijn van de zuidelijke helling van die Schoonenberg was weet niemand meer.

Steph Feremans (Laca)

Eerste internationaal salon der brouwerijen, 1939 © Pierre Schacht

Verken de getuigenissen