Historia Bruxellae

De  verborgen levensader van de stad: de discrete charme van de Brusselse riolen, Museum van de Stad Brussel, nr. 21, 2019

Waar verstopt de Zenne zich vandaag? De rivier die de Brusselaars als een navelstreng voedde en die later steeds meer op een dikke darm ging lijken. Hoe ziet het uitgebreide netwerk dat ons afvalwater loost er eigenlijk uit? Wie zijn de mensen die dagelijks voor het onderhoud instaan en in welke omstandigheden moeten zij werken? Hoe ontsnapt het in het dal gelegen stadscentrum aan overstromingen? Met welke uitdagingen wordt waterzuivering in de 21ste eeuw geconfronteerd?

Liefde en vitriool. Schrijvers over Brussel 1845-1978, Museum van de Stad Brussel, nr. 20, 2018

Omdat een stad zowel uit steen als uit mensen is opgebouwd, bestaan er evenveel stedelijke realiteiten als persoonlijke opvattingen. Talrijke auteurs en reizigers deelden in de loop van de tijd hun positieve, neutrale en soms ronduit ontluisterende indrukken over Brussel. Een selectie van teksten (verhalen, briefwisseling, herinneringen, gedichten en romans) laat de lezer toe zich een beeld te vormen van de hoofdstad vanaf het midden van de 19de eeuw tot in de jaren 1970, een periode gekenmerkt door verstrekkende stedelijke transformaties. Resultaat: een beeld in halftinten, Brussel is een stad waarvan men houdt of die men haat, een stad die zowel liefde … als weerzin opwekt.

 Sex in the city Oorden van plezier in Brussel van de 19de eeuw tot de seksuele revolutie, Museum van de Stad Brussel, nr. 19, 2016

In de 19de eeuw doet het op voortplanting gerichte heteroseksuele en monogame huwelijk zich, met het oog op een harmonische samenleving, voor als hét instituut voor seksuele, morele en ideologische regulering. Individuele seksuele praktijken wekken een intense nieuwsgierigheid op en vormen het onderwerp van talloze expliciete discours die bepalen wat ze mogen en moeten zijn. Religie, geneeskunde en recht leggen zich, elk op hun eigen manier, toe op het decreteren van voorschriften en verboden. De enige plaats waar seks geheel en al aanvaardbaar is, is het echtelijk bed. Elke seksuele manifestatie in de openbare sfeer is uit principe ongeoorloofd en dus onderhevig aan een sociale en zelfs een juridische reactie.

Van Broodhal tot Museum van de stad, Acht eeuwen brusselse geschiedenis, Museum van de Stad Brussel, nr. 17, 2013

Het Museum van de Stad Brussel is gehuisvest in een 19de-eeuws neogotisch gebouw dat in het Nederlands de naam Broodhuis draagt en in het Frans Maison du Roi heet. Deze twee benamingen weerspiegelen de eeuwenlange geschiedenis van de site. Het verhaal begint in de 13de eeuw met een broodhal in de buurt van de toekomstige Grote Markt, op een terrein dat toebehoorde aan de hertog van Brabant…

De Ommegang, processie, stoet of spektakel ? Museum van de Stad Brussel, nr. 16, 2013

De Ommegang is een van de grootste historische en folkloristische evenementen van Brussel. Voor sommigen een processie, voor anderen een spektakel. Wie heeft gelijk? Het antwoord ligt verborgen in zeven eeuwen geschiedenis van Brussel.

Twee eeuwen lasten en lusten aan tafel,  Archief van de Stad Brussel, nr.15, 2013

Tot het midden van de 19e eeuw bleef eten voor de overgrote meerderheid van onze voorouders een dagelijkse obsessie. Normaal ook, want eetplezier stond toen gelijk met een overvloed van voedsel, genieten van copieuze maaltijden en eindeloze banketten. Kwantiteit moest echter stilaan plaats maken voor kwaliteit. Dankzij de stelselmatige industrialisering van de landbouw, gekoppeld aan technische innovaties, kon namelijk steeds vaker, en steeds beter, aan de behoeften worden voldaan. De angst om te kort te komen was weg, maar er dook nu een nieuwe vrees op: die voor het eten van bedorven, ongezond, onveilig voedsel. Die angst is ook vandaag nog nadrukkelijk aanwezig.

Het Stadhuis van Brussel, Museum van de Stad Brussel, nr. 14, 2011

Dit werk belicht het meest symbolische en exemplarische gebouw van Brussel. Het geeft een bondige schets van de geschiedenis van het Brusselse Stadhuis maar daarnaast ook van de architecturale veranderingen die het onderging, het belang van de kunstcollecties en de nieuwe culturele functies die er zich ontwikkelden parallel met de traditionele politieke en protocollaire functies. Het relaas volgt stap voor
stap de geschiedenis van dit gebouw, van zijn ontstaan tot vandaag. Via de rijkelijke iconografie maken we een reis doorheen de tijd en brengen we een verkennend bezoek aan dit indrukwekkende gebouw. Het Stadhuis van Brussel, een getuige van vijf eeuwen geschiedenis, was in de 19de eeuw nauw verbonden met het ontstaan en de ontwikkeling van het koninkrijk België.

Geheime politie en politiegeheimen in Brussel in de 19de eeuw, Museum van de Stad Brussel, nr. 11, 2006

Politieagenten “in burger”, geheim agenten en provocateurs hebben altijd al voeding gegeven aan mythen, droombeelden en legenden. De duistere praktijken van de dwangarbeiders van Vidocq of de Tijgerbrigades van Clemenceau hebben de hele 19de eeuw lang, van het Keizerrijk tot de Republiek, verhaalstof geleverd bij onze Franse buren. Intriges, complotten, machinaties en ander tyranniek gedrag van de politie bezielen de wereld die met zoveel talent geschetst werd door Balzac, Eugène Sue of Victor Hugo. Hoe was het gesteld met dergelijke geheime praktijken in onze hoofdstad? Een welvarende, liberale en gastvriendelijke stad, maar ook een toevluchtsoord voor samenzweerders en het toneel van gewelddadige politieke confrontaties in een periode waarin republikeinen, socialisten en anarchisten, de wetsdienaren van het België dat ondanks het feit dat het ontstaan was op de barricades, niet egalitair was, schrik aanjoegen?
Dit boekje tracht op een bescheiden manier een tipje van de sluier op te lichten rond één van de meest beruchte “mysteries van Brussel”, zowel voor de leek als voor de geschiedschrijver van de sociale bewegingen, voor wie politiebronnen - die lange tijd buiten elke vorm van kritiek stonden - het favoriete documentatiemateriaal bij uitstek vormen.

Gekleurde tijden, Schets van de kleurgeschiedenis van Brussel, Museum van de Stad Brussel, nr. 10, 2006

De stad neemt verschillende kleuren aan, ook deze mode heeft haar geschiedenis, een bewogen geschiedenis. Beschouwd als een traditionele praktijk in de Middeleeuwen, heeft het witten van gevels pronkperiodes gehad, die variëren van gebroken wit tot meer onderdrukte kleuren, onderbroken door periodes waarin het verboden was.
Vandaag wordt, net als in andere Europese steden, de kleur van de gevels in Brussel bepaald door de smaak van de dag. Echter, een kleur kiezen doet men niet zomaar. Elke tint brengt codes en keuzes met zich mee, bewust en onbewust, zowel van de kant van de overheid als van het individu. Hoewel polychromie van de gevels de stad een frisse wind meegeeft, verandert ze het stedelijke landschap. De vraag dringt zich dus op: welk evenwicht moeten we vinden tussen de integriteit van het erfgoed en de integratie van de nieuwe kleurentrends?

Manneken-Pis in alle staten, Museum van de Stad Brussel, nr. 9, 2005

De fontein van Manneken-Pis maakte deel uit van het uitgebreide en in heel Europa beroemde Brusselse wateraanvoersysteem. Dit beeld van Hiëronymus Duquesnoy vond vanaf de 17de eeuw een plaats in de harten van de Brusselaars, niet alleen wegens zijn esthetische kwaliteiten maar ook omdat het de stadbewoners drinkbaar water bezorgde. Hoewel het ondertussen een decoratief en folkloristisch element in de stedelijke ruimte is geworden, blijft het beeld jong en oud bekoren. Zijn soms bewogen geschiedenis wordt u uit de doeken gedaan in dit boekje over Manneken-Pis.

De kleinste kamertjes in de grootstad. Openbaar sanitair van de Middeleeuwen tot vandaag, Museum van de Stad Brussel en ULB, nr. 4, 2003

Op de openbare plaatsen in de stad komt het leven aan de oppervlakte. Vandaag probeert de stedelijke politiek, die gericht is op culturele en toeristische opwaardering, meer mensen te betrekken bij het leven op straat. De inrichting van historische centra houdt rekening met het samenleven, het comfort en de ontspanning van de stedelingen. Brussel gaat hier voluit in mee. Toch schiet deze stad op enkele nochtans essentiële domeinen tekort: er zijn te weinig openbare zitbanken en – vooral – er zijn geen openbare toiletten. Deze vaststelling wekte de nieuwsgierigheid van de auteurs. Het huidige Brussel onderscheidt zich hier niet alleen van de meeste andere grote Europese steden, maar ook van het vroegere Brussel. Op vraag van het Museum van de Stad hebben de auteurs het fenomeen aan een retrospectief onderzoek onderworpen. De lezer mag gerust zijn: het onderwerp is futiel noch op een gratuite manier scabreus! Integendeel, we stoten hier op vragen die de kern raken van het sociale leven en de stedelijke mengelmoes; hier is sprake van de meest vitale aspecten van het fysieke bestaan van de mens; én er komen miskende facetten van de cultuur aan het licht, onder meer ook artistieke facetten.